ရှားတောဒေသသည် တတိယမြန်မာနိုင်ငံကိုတည်ထောင်ခဲ့သည့် ကုန်းဘောင်မင်းဆက် အလောင်းမင်းတရားကြီး ဦးအောင်ဇေယျ အယုဒ္ဓယျသို့စစ်ချီလာသည့်အခါ စစ်လမ်းကြောင်းပေါ်ရှိ စခန်းတစ်ထောက်နားရာ ဒေသတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။ သမိုင်း အထောက်အထားအနေဖြင့် အလယ်ပိုင်းရပ်ကွက်တွင် အလောင်းမင်းတရားကြီးမှ စစ်အောင်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်ဆုတောင်းပြီး တည်ထားခဲ့သည့် ဆုတောင်းပြည့်စေတီတစ်ဆူရှိပါသည်။ အင်္ဂလိပ်အုပ်စိုးစဉ်ကာလ ၁၈၉၀ ခုနှစ်ခန့် တွင် လူဦးရေနှစ်ထောင်ခန့်နေထိုင်ခဲ့ပြီး ရှမ်းကုန်သည်များဖြစ်ကြောင်း၊ ထိုစဉ်က ဘုန်းတော်ကြီး ကျောင်း ၅ ကျောင်းရှိပြီး ရှေးယခင်ကတည်းက ဗုဒ္ဓဘာသာထွန်းကားခဲ့သော နေရာတစ်ခုဖြစ် ကြောင်း၊ အများစုမှာ ကရင်နီခေါ် ကယားလူမျိုးများဖြစ်ကြောင်းလေ့လာသိရှိရပါသည်။ ရှားတောမြို့ နယ်ကို ပြည်ထဲရေးနှင့်သာသနာရေး၀န်ကြီးဌာန၊ အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာနမှ (၂၂.၇.၁၉၇၂) ရက်စွဲပါ စာအမှတ်၊ ၁၀၅ / ၇ / စိပ် ၁ ဖြင့် အမိန့် ကြော်ငြာစာထုတ်ပြန်၍ မြောက်ပိုင်းအုပ်စု၊ တောင်ပိုင်းအုပ်စု၊ အလယ်ပိုင်းအုပ်စု၊ သံလွင် အရှေ့ခြမ်းအုပ်စု စသည့်အုပ်စု ၄ စုဖြင့်လည်းကောင်း၊ (၁၅.၇.၁၉၇၂)ရက်စွဲပါ စာအမှတ်၊ ၁၀၃ / ၅၂ / စိပ် ၁ ဖြင့် မေရိယာရပ်ကွက်၊ ဈေးပိုင်းရပ်ကွက်၊ တောင်ပိုင်းရပ်ကွက်၊ အလယ်ပိုင်းရပ်ကွက် စသည့်ရပ်ကွက် (၄)ခုတို့ဖြင့် မြို့အဖြစ်သတ်မှတ်ပေးခဲ့ပါ သည်။ပြည်ထဲရေး၀န်ကြီးဌာန၏ (၇.၆.၂၀၁၀)ရက်စွဲပါစာအမှတ်၊ ၂၀၀/ ၂၃ - ၁၉ / ဦး ၁ ဖြင့် ရှားတောမြို့နယ်ကို အောင်ချမ်းသာရပ်ကွက်၊ ဈေးပိုင်းရပ်ကွက်၊ အလယ်ပိုင်းရပ်ကွက်၊ တောင်ပိုင်းရပ်ကွက်၊ မြောက်ပိုင်းကျေးရွာအုပ်စု၊ အလယ်ပိုင်းကျေးရွာအုပ်စု၊ တောင်ပိုင်းကျေးရွာအုပ်စုတို့ဖြင့် ရပ်ကွက်၄ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု ၃ အုပ်စု၊ ကျေးရွာ ၂၀ ရွာတို့ဖြင့် ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ပေးခဲ့ပါသည်။
ရှားတောမြို့နယ်၏မြောက်ဘက်တွင် ရှမ်းပြည်နယ် မောက်မယ်မြို့ ၊ အရှေ့ဘက်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ တောင်ဘက်တွင် မယ်စဲ့မြို့နယ်၊ အနောက်ဘက် တွင် ဘောလခဲမြို့နယ်၊ လွိုင်ကော် မြို့နယ်တို့နှင့် နယ်နိမိတ် ထိစပ်လျက်ရှိပါသည်။
ရှားတောမြို့နယ်သည် တောင်များပတ်လည်ဝန်းရံလျက် ဒယ်အိုးပုံသဏ္ဍာန်အနိမ့်ပိုင်းတွင် တည်ရှိပြီး တောင်တန်းများမှာ တစ်ခုနှင့် တစ်ခုဆက်စပ်လျက်ရှိပါသည်။ အရှေ့ဘက်ခြမ်းတွင် သံလွင်မြစ် စီးဆင်းလျက် ရှိပါသည်။ မြို့နယ်အကျယ်အ ၀န်း၏ ငါးပုံ သုံးပုံခန့်သည် သံလွင်မြစ် ၏ အရှေ့ဘက်ခြမ်းတွင် တည်ရှိပါသည်။
ရှားတောမြို့နယ်သည် မြစ်ချောင်းများပေါများသည့် ဒေသတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ ထင်ရှားသော မြစ်ချောင်း များမှာ ပွန်ချောင်း၊ ဖဲဖုလာလဲချောင်း၊ နမ့်မဝမ်ချောင်း၊ သံလွင်မြစ်တို့ ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းမြစ်ချောင်းများမှ ရေကို စိုက်ပျိုးရေ၊ သောက်သုံးရေစသည်ဖြင့် အသုံးပြုပါသည်။ သံလွင်မြစ်မှာ ရာသီမရွေး စက်လှေများသွားလာနိုင်ပါသည်။
ရှားတောမြို့နယ်သည် ပင်လယ်ရေ မျက်နှာပြင်အထက် အမြင့် ၉၃၆ ပေ တွင် တည်ရှိပါသည်။