ညောင်ဦးမြို့နယ်သည် အရှေ့မှ အနောက် သို့ ၁၄ မိုင်နှင့် တောင်မှ မြောက်သို့ ၂၃ မိုင် ရှည်လျားပါသည်။ ညောင်ဦးမြို့နယ်၏ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ တောင်သာမြို့နယ်၊ အရှေ့နှင့်အရှေ့တောင်ဘက်တွင် ကျောက်ပန်းတောင်းမြို့နယ်၊ အနောက်တောင်ဘက်တွင် မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ချောက်မြို့နယ်၊ အနောက်နှင့် အနောက်မြောက်ဘက်တွင် ဧရာဝတီမြစ်ခြားလျက် မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ပခုက္ကူမြို့နယ်တို့နှင့် နယ်နိမိတ်ထိစပ်လျက်ရှိပါသည်။ ညောင်ဦးမြို့နယ်သည် မြေနိမ့်မြေပြန့်များနှင့် ကုန်းကမူများရှိသော ဒေသဖြစ်ပါသည်။ ထင်ရှားသောတောင်တန်းမှာ မြို့နယ်၏အရှေ့တောင်ဘက် ၆ မိုင်ခန့်အကွာတွင် အရှည် ၁၀ မိုင်ခန့်ရှိ၍ အမြင့် ၁၁၇၁ ပေရှိသည့် တူရွင်းတောင်တန်းရှိပါသည်။ ညောင်ဦးမြို့နယ်သည် မြစ်ချောင်းများပေါများသည့် ဒေသတစ်ခု ဖြစ်ပြီး ဧရာဝတီမြစ်သည် ညောင်ဦးမြို့နယ်၏ မြောက်ဘက်နှင့် အနောက် ဘက်တို့မှ ဖြတ်သန်းစီးဆင်းသည်။
ဒေသသမိုင်းအကျဉ်း
ပုဂံ-ညောင်ဦးမြို့သည် ၉ ရာစုခန့်တွင် ပုဂံဝန်းကျင်ရှိ ရွာကြီး ၁၉ ရွာ၊ ကျေးလက် ၁၀၀ ကျော်တို့စုစည်းပြီး ပထမနန်းတော်မြို့အဖြစ် တူရွင်း တောင်အရှေ့ဘက် ယုန်လွှတ်ကျွန်း၌လည်းကောင်း၊ ဒုတိယနန်းတော်မြို့ကို သီရိပစ္စယာရပ်၌လည်းကောင်း၊ တတိယနန်းတော်မြို့ကို ဖွားစော(သမထီး) အရပ်၌ တမ္ပဝတီဟူ၍လည်းကောင်း၊ စတုတ္ထနန်းမြို့ကို ယခုလက်ရှိ မြို့ရိုး နှင့်တကွ ပုဂံမြို့ဟောင်းတွင် တည်ခဲ့ပါသည်။
ညောင်ဦးမြို့ စည်ပင်သာယာရေးနယ်နိမိတ်ကို ( ၂၅ - ၉ - ၁၉၇၃ ) ရက်စွဲပါစာဖြင့်လည်းကောင်း၊ ပုဂံမြို့စည်ပင်သာယာ နယ်နိမိတ်ကို (၂၅-၉- ၁၉၇၃) ရက်စွဲပါစာဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့် အမိန့်ကြော်ငြာစာဖြင့် သတ်မှတ်ခဲ့ ပါသည်။
ညောင်ဦးမြို့အား ပြည်ထဲရေးနှင့် သာသနာရေးဝန်ကြီးဌာန၏(၂၅- ၉-၁၉၇၃) ရက်စွဲပါစာအမှတ်၊ ၂/၁၆၂/အထ(၂)ဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့်အမိန့် ကြော်ငြာစာအရ ရပ်ကွက် ၅ ခုဖြင့် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ထို့နောက် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန၏(၂၄-၁၁-၁၉၉၅)ရက်စွဲပါစာအမှတ်၊ ၂/ ၁၆၂/အထ (၂) ဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့် အမိန့်ကြော်ငြာစာအရ မြေနဲလေးကျေးရွာအုပ်စုရှိ တက်သိမ်း(တ)ကျေးရွာ၊ တက်သိမ်း(မ)ကျေးရွာ တည်ရာမြေများနှင့် ကွင်း အမှတ်(၁၄၄၅)၊ (၁၄၄၆)၊ (၁၅၁၃) အပါအဝင် မြေဧရိယာ စုစုပေါင်း ၄၆၁ ဧကကို ညောင်ဦးမြို့၊ အမှတ်(၆)ရပ်ကွက်အဖြစ် ထည့်သွင်းဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ထို့နောက် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန၏ (၃၀-၄-၂၀၀၉) ရက်စွဲပါစာ အမှတ်၊၂၀၀/၂၆-၂/ဦး၁ဖြင့် ဝက်ကြီးအင်းကျေးရွာအုပ်စု၊ မြေဧရိယာ ၁၆၆၅ ဧကကို ညောင်ဦးမြို့၊ အမှတ်(၇)ရပ်ကွက်အဖြစ် တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ အမှတ်(၇)ရပ်ကွက်အပါအဝင် ညောင်ဦးမြို့ မြေဧရိယာစုစုပေါင်းမှာ လယ်ယာ မြေစီမံခန့်ခွဲရေးနှင့်စာရင်းအင်းဦးစီးဌာန၏ မြေယာမှတ်တမ်းအရ ၅၆၁၈ ဧက ဖြစ်ပါသည်။ ညောင်ဦးမြို့ဧရိယာ ၅၆၁၈ ဧက အနက် မြို့တွင်း လူနေထိုင် မြေဧရိယာမှာ ၁၂၂၅ ဧက ဖြစ်ပါသည်။
ပုဂံမြို့အား ပြည်ထဲရေးနှင့် သာသနာရေးဝန်ကြီးဌာန၏(၂၅ - ၉- ၁၉၇၃)ရက်စွဲပါစာအမှတ်၊ ၂/ ၁၆၂ / အထ(၂)ဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့် အမိန့် ကြော်ငြာစာအရ ရပ်ကွက် ၂ ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် ရပ်ကွက် ၂ ခုမှာ အနော်ရထာရပ်ကွက်နှင့် ကျန်စစ်သားရပ်ကွက်တို့ ဖြစ် ပါသည်။ ထို့နောက် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန၏ (၂၄-၁၁-၁၉၉၅)ရက်စွဲပါစာ အမှတ်၊၂/၁၆၂/အထ(၂)ဖြင့်ထုတ်ပြန်သည့် အမိန့်ကြော်ငြာစာအရ ရပ်ကွက် ၄ ခုအား ထပ်မံတိုးချဲ့၍ စုစုပေါင်းရပ်ကွက် ၆ ခု ဖြင့်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ထပ်မံတိုးချဲ့သည့်ရပ်ကွက် ၄ ခုမှာ သီရိပစ္စယာရပ်ကွက်၊ ရွှေတွင်းရပ်ကွက်၊ အရှေ့ရွာနောင်ရပ်ကွက်နှင့် ဂန့်ဂါရပ်ကွက်တို့ဖြစ်ပါသည်။ ပုဂံမြို့ ၆ ရပ်ကွက်၏ ဧရိယာစုစုပေါင်းမှာ ၆၂၈၉ ဧကဖြစ်ပါသည်။ ပုဂံမြို့ဧရိယာ ၆၂၈၉ အနက် မြို့တွင်းလူနေထိုင်မြေ ဧရိယာမှာ ၁၂၁၇ ဧကဖြစ်ပါသည်။
ငါ့သရောက်မြို့အားပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန၏(၂၆-၂-၂၀၀၃) ရက်စွဲပါ စာအမှတ်၊ ၁၀၀/၂၂- ၃၄၉ /ဦး ၁ ဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့် အမိန့်ကြော်ငြာစာ အရ ရပ်ကွက် ၄ ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။