ဒေါ်ရင်ရင် ခေါ် ဒေါ်စောမုံညင်းသည် စာရေးဆရာ၊ တက္ကသိုလ် ဆရာမဖြစ်ပြီး အခြားထင်ရှားသော အဖွဲ့အစည်းများစွာ၌လည်း တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ အမျိုးသားစာပေဆု နှင့် အရှေ့တောင်အာရှ စာရေးဆရာများဆုများ ရရှိခဲ့သည်။
စောမုံညင်းကို အခွန်တော်မင်းကြီး ဦးစံတင်၊ ဒေါ်ဒေါ်မြို့တို့က ၁၉၂၀-ပြည့်နှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၈ ရက်တွင် မိုးမိတ်မြို့၌ မွေးဖွားသည်။ အမည်ရင်းမှာ မရင်ရင် ဖြစ်သည်။ အထက်တန်း ကျောင်းသူ ဘဝမှ စတင်၍ စာပေ များကို စတင် ရေးသားခဲ့သည်။ ၁၉၃၂ ခု ၈ တန်းကျောင်းသူဘဝက ရတနာသီဟ ဂျာနယ်တွင် ရေးသားခဲ့သည်။ "ပြန်လာပြီ မန်းရွှေမြို့ရယ်က" တေးထပ်သည် ပထမဆုံး ရေးသားသော ကဗျာ ဖြစ်သည်။ ဂျပ်ဆင် ကောလိပ် မဂ္ဂဇင်းတွင် ဆောင်းပါး၊ ကဗျာများ ရေးသားရာမှ စောမုံညင်း ဟူသော ကလောင် အမည်ကို ခံယူနိုင်ခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က အမျိုးသမီးကလောင်အဖွဲ့ ရန်ပုံငွေ ပြဇာတ်ဖြစ်သည့် "ရတနာ့ဂုဏ်ရည်ပြဇာတ်နှင့် ကိန္နရီမောင်နှံပြဇာတ်" တို့ကို ရေးသားပြီး ကိုယ်တိုင်လည်း ပါဝင်သရုပ်ဆောင်သည်။
ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့ (မြန်မာစာ၊ ရာဇဝင် ဂုဏ်ထူး) နှင့် နိုင်ငံခြား ဘာသာ သိပ္ပံကျောင်းမှ ဂျပန် ဘာသာ ဒီပလိုမာ ဘွဲ့ကို ရရှိ ခဲ့သည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ် အင်ဒီပင်းဒင့် ဒေါ်စန်း ကွယ်လွန်သည့် သုံးနှစ်မြောက် ကဗျာ ပြိုင်ပွဲတွင် ပထမ ရွှေတံဆိပ်ဆု ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် ရှေ့ဆောင် လူငယ် သောက်ရှူးကြယ် စာအုပ်ဖြင့် ကလေးလူငယ်ဆိုင်ရာ စာပေတတိယဆုကိုလည်းကောင်း၊ ၁၉၆၅ ခုနှစ်တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကလျာဏယုဝ အသင်းမှ ချီးမြှင့်သော ယဉ်ကျေးမှုစာပေ ဒုတိယဆုကို မြန်မာမှုစုံ ပန်းရဂုံ စာအုပ်ဖြင့် လည်းကောင်း ရရှိသည်။
'မြတ်နိုးစရာမြန်မာ့ရိုးရာများ'၊ 'နော်ဇာကုံးနှင့် ပုလဲသွယ်'၊’'မြန်မာ့ဇာတ်သဘင် တစ်ခေတ်ပြောင်းလဲရေး'၊ ‘ကရင်ပြည်နယ်ဓာတ်ပုံမှတ်တမ်း’၊ 'မြန်မာ့အမျိုးသမီး' စသည့် ထင်ရှားသော စာအုပ်များနှင့် ရိုးရာဓလေ့ထုံးစံ၊ တေးဂီတဆိုင်ရာ အနုပညာဆောင်းပါးများ၊ ယဉ်ကျေးမှုရေးရာ ဆောင်းပါးများ မြောက်မြားစွာ ရေးသားခဲ့သည်။ ထို့ပြင် မဟာဂီတ သီချင်းကြီးကို ၁၄ နှစ်တိုင်တိုင် သင်ယူခဲ့ပြီး ကိုယ်တိုင် သီဆို အသံလွှင့်သည်။ ၁၉၈၈ ခုနှစ်မှစ၍ ယဉ်ကျေးမှုရေးရာ အဖြာဖြာကို မြန်မာ့အသံက အခါအားလျော်စွာ အသံလွှင့်ခဲ့သည်။
ဒေါ်ရင်ရင်သည် ဂျပန်ခေတ်တွင် နမ္မတူ၊ လားရှိုး တို့၌ ကျောင်းဆရာမ၊ (၁၉၅၆ - ၇၂) တွင် သက်ကြီး တက္ကသိုလ်လုပ်သားများကောလိပ်တွင် အချိန်ပိုင်း မြန်မာစာနည်းပြအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ စောမုံညင်းသည် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ်မှ ဝိဇ္ဇာဘွဲ့၊ မြန်မာစာ၊ ရာဇဝင် ဂုဏ်ထူးနှင့် နိုင်ငံခြား ဘာသာသင် သိပ္ပံမှ ဂျပန်ဘာသာ ဒီပလိုမာ ရရှိသည်။ လုပ်သားများ ကောလိပ်တွင် မြန်မာစာ ကထိက ၊ မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ် လမ်းစဉ်ပါတီတွင် ဌာနစုမှူး တာဝန်များ ဆောင်ရွက်သည်။ အမျိုးသမီးကင်းထောက် အဖြစ် အင်္ဂလန်၊ နယ်သာလန်၊ ပြင်သစ်၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ ဂျပန်၊ အိန္ဒိယ စသည့် နိုင်ငံများသို့ သွားရောက်၍ အစည်းအဝေးများ တက်ရောက်သည်။ ဗီယက်နမ်၊ တရုတ်၊ ပါကစ္စတန် နိုင်ငံများသို့ စာရေးဆရာ ကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့ဝင် အဖြစ်သွားရောက်သည်။ ပညာရေး ဝန်ကြီး ဌာန မြန်မာစာအဖွဲ့၌ အဖွဲ့ဝင်၊ မြန်မာ နိုင်ငံ စာပေနှင့် စာနယ်ဇင်း အဖွဲ့ ဗဟိုအမှုဆောင်၊ အမျိုးသား စာပေဆု၊ စာပေဗိမာန် စာမူဆု၊ စိစစ်ရွေးချယ်ရေး အဖွဲ့ အဖွဲ့ဝင် မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးရေးရာ ကော်မတီ၊ မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသမီး စီးပွားရေး စွမ်းဆောင်ရှင်များအသင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသမီး အားကစား အဖွဲ့ချုပ်တို့တွင် အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်၊ နာယက စသည်ဖြင့် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။
ဆရာမကြီး၏ သီးခြား ဆောင်ရွက်ချက် များမှာလည်း အမျိုးသမီး အကျဉ်းထောင် ကြီးကြပ်ရေး အဖွဲ့ဝင် (၁၉၆၃)၊ ရုပ်ရှင် ဆင်ဆာဘုတ် အဖွဲ့ဝင် (၁၉၆၄)၊ ရန်ကုန်တိုင်း ရွေးချယ်ရေး ကော်မရှင် အဖွဲ့ဝင် (၁၉၇၄)၊ စာပေ လုပ်သား ဖြစ်မြောက်ရေးမှ ယနေ့တိုင် စာပေနှင့် စာနယ်ဇင်း ဗဟို အလုပ်အမှုဆောင်၊ ရုပ်ရှင် အကယ်ဒမီ ဘုတ်အဖွဲ့ဝင် (၁၉၈၉ - ၁၉၉၄)၊ မဟာဂီတ သီချင်းကြီး စိစစ်ရေး အဖွဲ့ အဖွဲ့ဝင်၊ ယဉ်ကျေးမှု တက္ကသိုလ် ဇာတ်သဘင် အကြံပေး အဖွဲ့ဝင်၊ မြန်မာ့ အသံ ယဉ်ကျေးမှု အနုပညာ ဆိုင်ရာ ပင်တိုင် အသံလွှင့် တာဝန်၊ အမျိုးသား စာပေဆု၊ စာပေဗိမာန် စာမူဆု ရွေးချယ်ရေး အဖွဲ့ဝင် (၂ဝဝဝ အထိ)၊ မြန်မာစာအဖွဲ့ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် (၁၉၈၆ မှ ၂၀၁၁ အထိ၊ အဆို၊ အက၊ အရေး၊ အတီး ပြိုင်ပွဲကြီး များ၏ ဦးစီး အဖွဲ့ဝင် (နဝမ အကြိမ် အထိ) နှင့် အမျိုးသား ညီလာခံ ကိုယ်စားလှယ် (အထူးဖိတ်ကြား အဖွဲ့) စသည်ဖြင့် ပါဝင် ဆောက်ရွက်ခဲ့သည်။
ထို့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသမီးရေးရာ ကော်မတီ (ယဉ်ကျေးမှု အကြံပေး)၊ မြန်မာနိုင်ငံ မိခင်နှင့် ကလေး စောင့်ရှောက်ရေး အသင်း နာယက၊ မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသမီး အားကစား အဖွဲ့ချုပ် အကြံပေး၊ မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသမီး စွမ်းဆောင်ရှင်များ အသင်း နာယကနှင့် နှင်းဆီကုန်း ဘိုးဘွားရိပ်သာ စောင့်ရှောက်ရေး အဖွဲ့ အဖွဲ့ဝင် စသည်ဖြင့် ပါဝင် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။
အင်္ဂလန်၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ ဟော်လန်၊ ပြင်သစ် (၁၉၅၃)၊ တရုတ်၊ ဗီယက်နမ် (၁၉၅၆)၊ ဂျပန် (၁၉၅၈)၊ အိန္ဒိယ၊ ယိုးဒယား နိုင်ငံနှင့် ပါကစ္စတန် နိုင်ငံများသို့ လေ့လာရေး ခရီး သွားရောက် ခဲ့သည်။
ဆရာမကြီးသည် အမှတ်(၃၁၈) ဦးဝိစာရလမ်းတွင် နေထိုင်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၁၁ ရက်နေ့ နံနက် တစ်နာရီတွင် လူကြီးရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်သည်။
ဆုများ
၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ အမျိုးသမီး ဆင်ယင် ထုံးဖွဲ့မှု စာအုပ်ဖြင့် အမျိုးသား စာပေဆု (မြန်မာ့ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် အနုပညာ ဆိုင်ရာ စာပေ) ရရှိခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ၂ဝဝဝ ပြည့်နှစ်တွင် အရှေ့တောင်အာရှ စာရေးဆရာများဆု ကိုလည်း ရခဲ့သည်။ အရှေ့တောင် အာရှ စာပေဆုကို မြန်မာနိုင်ငံမှ တတိယမြောက် ဆွတ်ခူးရရှိခဲ့သူ ဖြစ်သည်။
ရေးသားပြုစု ထုတ်ဝေခဲ့သော စာအုပ်များ
ကင်းထောက်မီးပုံပွဲ သီချင်းများ
ကင်းထောက် အမျိုးသမီး လက်စွဲ
မြတ်နိုးစရာ မြန်မာ့ရိုးရာများ
မြန်မာမှုစုံ ပန်းရဂုံ
မြန်မာ့ အမျိုးသမီး
မြန်မာ့ အမျိုးသမီး ဆင်ယင်ထုံးဖွဲ့မှု
ရှေ့ဆောင်လူငယ် သောက်ရှူးကြယ်[၃]
စောမုံညင်း၏ စောမုံညင်း
မီးပုံပွဲ သီချင်းများ
နော်ဇာကုံးနှင့် ပုလဲသွယ် ဆောင်းပါးပေါင်းချုပ်
