ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေ ဆောင်းတွင်းအတွက် အခက်ကြုံ
ဒုက္ခသည်သိန်းချီ ခိုလှုံနေထိုင်တဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းတွေထဲမှာ ပြင်းထန်တဲ့ရာသီဥတု ဆောင်းအအေးဒဏ်ခံနိုင်ရေး ဒုက္ခသည်တွေ ပြင်ဆင်နေကြသလို-စုပြုံ နေထိုင်နေကြရတဲ့မိသားစုတွေကြား အန္တရာယ်ရှိတဲ့ အခြေအနေတွေအကြောင်း မဆုမွန် စုစည်းတင်ပြပေးချင်ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံ ရခိုင်ပြည်နယ်ကနေ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်လာတဲ့ သိန်းချီတဲ့ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေ ခိုလှုံနေထိုင်နေတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကော့ဇ်ဘဇားက ရိုဟင်ဂျာစခန်း ၃၀ကျော်မှာ ဒုက္ခသည်တွေ နေ့စဉ်စားနပ်ရိက္ခာ၊ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုနဲ့ နေထိုင်ရေး၊ လုံခြုံရေးအတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရနဲ့ ကုလသမဂ္ဂအပါအဝင် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေဘက်က တာဝန်ယူဆောင်ရွက်ပေးနေတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လူဦးရေ ထူထပ်များပြားလွန်းလှတဲ့အတွက် ရိုဟင်ဂျာစခန်းတွေထဲမှာ အထူးသဖြင့်သောက်သုံးရေ အမှိုက်သန့်ရှင်းရေး၊ မိလ္လာစနစ်နဲ့ ရာသီဥတုအလိုက် လုံခြုံစိတ်ချစွာနေထိုင်နိုင်ရေးမှာတော့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေဟာ အခက်အခဲများစွာနဲ့ ရင်ဆိုင်နေကြရတာပါ။
မိသားစုများပြားတဲ့ အိမ်ထောင်စုတွေ ပြွတ်သိပ်-စုပြုံနေရတဲ့အတွက် ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်တဲ့နေထိုင်မှုစနစ် မဟုတ်လို့ အခက်အခဲများစွာ ကြုံနေကြရတာလို့ ကုတုပလောင်ဒုက္ခသည်စခန်း အမှတ်(၇)မှာနေထိုင်တဲ့ စေတနာ့ဝန်ထမ်း ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်တဦးဖြစ်တဲ့ ဦးအောင်မြိုင်ကပြောပြပါတယ်။
" ဒီမှာ စခန်းစုစုပေါင်းက (၃၄) ခုရှိတယ်။ အဲ့ဒီ့စခန်း ၃၄ခုမှာ စခန်းတာဝန်ခံဆိုပြီး အစိုးရကနေ လူ၁ယောက်စီ ချပေးထားတာရှိတယ်။ သူက စခန်းကို စီမံခန့်ခွဲတဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးပေါ့နော်။သန့်ရှင်းပိုင်းက အရမ်းကို အားနည်းချက်ရှိပါတယ်။ သူတို့ NGO၊ INGO တွေဘက်ကတော့ လုပ်နေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လုပ်နေတာက လုံလောက်မှု မရှိတာပေါ့နော်။ ဒီမှာလူဦးရေက အရမ်းများတယ်ဆိုတော့ သူတို့ဘက်ကလည်း လုံလုံလောက်လောက် မလုပ်ပေးနိုင်ပါဘူး။ လောလောဆယ် ရေအခက်အခဲဖြစ်နေတာလည်းရှိတယ်။ နောက် အမှိုက်ပစ်တဲ့စနစ်ကိုလည်း သေသေချာချာ လုပ်တာမတွေ့ပါဘူး။ နောက် ကိုဗစ်စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းအတွက်ဆိုပြီး ဆပ်ပြာတို့ဘာတို့ဝေတာလည်း လူစုလူဝေးနဲ့ဝေနေတာတွေကို ကျနော်တို့တွေ့နေရတယ်။ ပြီးတော့ Shelter အတွက် ဝါးတို့ဘာတို့ ထုတ်ပေးတဲ့ အချိန်မှာလည်း လူစုလူဝေးနဲ့ပေးတယ်။ ဒီမှာက ကိုဗစ်စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းနဲ့အညီ လုပ်နေတာဆိုလို့ WFP Distribution Point တခုပဲရှိပါတယ်။"
အခုဆောင်းရာသီဝင်လာချိန် မိုးရာသီတုန်းက မုန်တိုင်းဒဏ်ခံခဲ့ရတဲ့ ဒုက္ခသည်စခန်းထဲက တဲအိမ်လေးတွေကို ရာသီဥတုအေးတဲ့ဒဏ်ခံနိုင်အောင် Shelter တွေ ဆောက်ဖို့ စတင်ပြင်ဆင်နေကြပြီလို့လည်း ဦးအောင်မြိုင်ကပြောပြပါတယ်။
"Shelter ပြဿနာက အများကြီးပါ ဒီ Shelter ပြဿနာကို ဒုက္ခသည်တွေ အော်နေတာ ကြာလှပြီ။ ကျနော်တို့စခန်း အတိုင်းအတာနဲ့ပြောမယ်ဆိုရင် ဒုက္ခသည်ပေါင်း ၄သောင်းရှိတယ်။ Shelterက ၁သောင်းလောက်ပဲရှိတယ်။တခြားလူတွေအတွက် လုံလုံလောက်လောက် ဆောက်ပေးတာမရှိဘူး။ အခုတော့ ဝါးတို့ဘာတို့ ဆောက်ဖို့ထုတ်ပေးတယ် အခုထုတ်ပေးနေတာပါ။စခန်းအလိုက် ဝါးလုံးအကြီးတွေ ဝါးလုံးသေးသေးလေးတွေထုတ်ပေးနေတယ် ဒါပေမဲ့ အဆင်မပြေပါဘူး နည်းနည်းပဲ အဆင်ပြေတာပါ။ အများကြီးအဆင်မပြေဘူး အမိုးအကာလည်းမပေးဘူး။တဲတွေဆောက်ပေးမယ် အလုပ်သမားလည်း လုပ်ပေးမယ်ဆိုရင် အဆင်ပြေမှာပါ ဒုက္ခသည်တွေမှာက ပိုက်ဆံလည်း မရှိဘူးလေ။ ဆောင်းရာသီအတွက် အဆင်သင့်လုပ်ထားရမှာပါ။”
နှစ်ချီနေထိုင်လာကြရတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းတွင်းက ယာယီတဲအိမ်လေးတွေ အဆောက်အဦးတွေဟာ ခိုင်ခန့်မှု အားနည်းလာတဲ့အတွက် ကလေးငယ်တွေ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေနဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်တွေ အပါအဝင် ဒုက္ခသည်တွေ လုံခြုံစွာနေထိုင်နိုင်ရေး ဒုက္ခသည်တွေဘက်က စိုးရိမ်နေကြတယ်လို့ ဘာလုခါလီဒုက္ခသည်စခန်း အမှတ် ၉ မှာနေတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် ဦးအီစလံခေါ် ဦးကျော်မြင့်ကပြောပြပါတယ်။
"ကော့ဇ်ဘဇားဧရိယာမှာ နေထိုင်တဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေအတွက် အရင်က ဆောက်လုပ်ပေးထားတဲ့ Shelter တွေ တဲအိမ်တွေကို ပြန်ပြီးပြုပြင်ဆောက်လုပ်ပေးတာ မရှိသေးပါဘူးခင်ဗျ။အခု ဆောင်းရာသီလည်းရောက်လာပြီဆိုတော့ ဆောင်းအအေးဒဏ်ကိုလည်း ခံနေကြရပါတယ်။ ဒုက္ခသည်တွေ လုံခြုံမှုရှိအောင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရနဲ့ ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး UNHCR နောက် IOM ရှိတယ် ကုလသမဂ္ဂလက်အောက်ခံ အဖွဲ့အစည်းတွေ အများကြီးရှိပါတယ်ခင်ဗျ။ သူတို့အနေနဲ့ ကျနော်တို့တွေ ဆောင်းဒဏ်ကနေ လွတ်မြောက်နိုင်အောင် ရောဂါတွေကိုလည်း ကာကွယ်နိုင်အောင် ဒီပျက်စီးနေတဲ့ တဲအိမ်လေးတွေကို ပြန်ဆောက်လုပ်ပေးဖို့ ကျနော်တို့က တောင်းဆိုချင်ပါတယ်။"
နိုဝင်ဘာလ ၃၀ရက်နေ့က နေအိမ်အတွက် လိုအပ်တဲ့ တာတမံဖို့ဖို့ မြေကြီးသွားတူးရင်း မြေကြိုကျလို့ ဒုက္ခသည် ၂ဦးသေဆုံးပြီး တဦးဒဏ်ရာအပြင်းထန်ရခဲ့တဲ့အပေါ် အခုလိုစခန်းတွင်း ရာသီဥတုဘေး မုန်တိုင်းဘေး မြေပြိုကျမှုနဲ့ မတော်တဆထိခိုက်မှုတွေဖြစ်ပွားနေတဲ့အပေါ် ဒုက္ခသည်တွေလုံခြုံရေး ပိုကာကွယ်ပေးစေချင်ပါတယ်လို့ ဦးအောင်မြိုင်ကပြောပါတယ်။
"စခန်းအမှတ် ၂ အရှေ့မှာပါ။အမျိုးသမီးတွေပေါ့နော် သူတို့က မြေသွားယူကြတာ။ အဲ့ဒီ့အချိန်မှာ မြေပြိုပြီးတော့ သူတို့အောက်ကိုကျသွားတယ်။ ၂ယောက်ဆုံးတယ် ၃၀နှစ်တယောက် ၇နှစ်တယောက် ချက်ခြင်းသေသွားတယ် မြေကြီးက သူတို့အိမ်အတွက် လိုတာပါလေ။ဒီမှာ Protection အများကြီးလိုတယ် အမျိုးသမီးနဲ့ကလေးငယ်တွေအတွက် အရမ်းလိုတယ် ဒီမှာ ရေနစ်ပြီးလည်းသေကြတယ်။ကုတုပလောင်နဲ့ ဘာလုခါလေ ကြား ချောင်းရှိတ
ယ်လေ အဲ့မှာလည်း ကလေးတွေ သေကြတာ အများကြီးပဲ နောက် မြေပြိုပြီးသေဆုံးကြတာလည်း မကြာခဏဖြစ်တယ်။"
ကိုအီစလံကလည်း သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တွေကြောင့် မကြာခဏ ကလေးသူငယ်တွေ အသက်ဆုံးပါးရတဲ့အခြေအနေအပေါ် သူ့စိုးရိမ်ချက်ပြောပြပါတယ်။
" ဒီကုတုပလောင်ဒုက္ခသည်စခန်း အမှတ်(၂)မှာ မြေပြိုကျပြီးတော့ ၂ဦးသေဆုံးတယ် နောက်တဦးကတော့ အသက်ရှင်ကယ်တင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒုက္ခသည်စခန်းမှာကလေးသူငယ်တွေဒီလိုသဘာဝဘေးအန္တရာယ်ကြောင့် သေဆုံးတာတို့ အများအပြားတွေ့ရှိရပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ ကျနော်တို့က အင်မတန်မှ စိုးရိမ်ကြပါတယ် ကလေးသူငယ်တွေသေဆုံးနေရတာကို။"
ရိုဟင်ဂျာတွေ ဘင်္ဂလားဒေရှ့်ဘက် ခိုလှုံနေရတာ သုံးနှစ်ကျော်လာပြီ ဖြစ်ပေမယ့် သူတို့ ဌာနေပြန်နိုင်မယ့် အခြေအနေမျိုး မြန်မာဘက်က ဖန်တီးမပေးတာကြောင့် တဦးတယောက်မှ ပြန်မပို့နိုင်သေးဘူးလို့ ဘင်္ဂလားဒေရှ့် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး က ဘင်္ဂလားဒေရှ့်ဆိုင်ရာ ဆွိဒင်နဲ့နော်ဝေ သံအမတ်သစ်တွေနဲ့တွေ့ဆုံချိန်နိုဝင်ဘာလ နောက်ဆုံးပတ်ကပဲပြောဆိုထားတာပါ။ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့အသုံးကိုလက်ခံမထားတဲ့မြန်မာအစိုးရဘက်ကတော့ ဒုက္ခသည်တွေ ပြန်လည်လက်ခံရေး သဘောတူညီမှုတွေအတိုင်း ဆောင်ရွက်သွားမယ်လို့ပြောဆိုထားပါတယ်။
VOA News